Natuurbegraven

Natuurbegraven in Nederland

Overledenen 'teruggeven' aan de natuur is iets wat de mensheid altijd al deed. In de vikingcultuur werden overleden op een boot de zee op gelaten, een prachtig symbool voor een samenleving waar het leven verbonden is met de zee. Op het land plaatste men overledenen in de aarde, en dat doen we nu nog steeds. Veel mensen vinden een begraafplaats echter een kille, formele uitstraling hebben en gaan op zoek naar alternatieven. Overledenen mogen echter alleen begraven worden op een begraafplaats. Slechts in uitzonderlijke gevallen kan de gemeente toestemming geven om begraven te worden op eigen grond. Meer informatie hierover vind je op Rijksoverheid.

Toch is er een alternatief voor de traditionele begraafplaats in de vorm van natuurbegraven. In de natuur begraven worden - bijvoorbeeld in het bos - is steeds meer in opkomst in Nederland. Ook als de overledene de wens heeft om begraven te worden zonder kist wordt er vaak voor natuurbegraven gekozen. Er wordt dan gebruik gemaakt van een lijkwade in combinatie met een draagbaar.

Wat is natuurbegraven

Een natuurbegraafplaats is een speciaal daarvoor bestemd natuurgebied waar mensen begraven mogen worden. Op een natuurbegraafplaats vindt u geen rijen met grafstenen, de natuur wordt de vrije loop gelaten. De gebieden variëren van bossen tot grasvelden tot zelfs graanvelden, en liggen soms aan een meer. In tegenstelling tot een traditionele begraafplaats wordt er geen ligplaats toegewezen. Er kan op voorhand een plek in de natuur worden uitgezocht.

Wanneer er een stuk grond gereserveerd wordt om op te begraven geldt er meestal een eeuwigdurend grafrecht. Dit recht houdt onder andere in dat de natuur op dit gebied, zo lang als het recht duurt, niet aangetast mag worden. Zo draagt een natuurlijke rustplaats dus direct bij aan het behoud en bescherming van de natuur.

Om die reden zijn grafstenen en niet-natuurlijke grafmarkeringen ook niet toegestaan. Om diezelfde reden mogen er twee weken na het begraven ook geen bloemen meer bij het graf gelegd worden. Wel mag het graf doorgaans gemarkeerd worden met een zwerfkei of boomschijf met inscriptie.

De precieze ligplaats wordt vastgelegd met behulp van GPS-coördinaten. Ook als het graf helemaal is teruggegeven aan de natuur kunnen nabestaanden het graf aan de hand hiervan terugvinden. Medewerkers van de natuurbegraafplaats kunnen nabestaanden hier bij helpen.

De meeste natuurbegraafplaatsen bieden ook de mogelijkheid om te kiezen voor een urngraf. Als de overledene gecremeerd is kan de urn begraven worden op de natuurbegraafplaats. Vaak is er geen urnen- of verstrooiingsveld. As bevat namelijk zware metalen en fosfaten wat te belastend is voor de natuur.

Een natuurgraf is bestemd voor één persoon. De grond wordt maar één keer geopend om de natuur zo min mogelijk te belasten. Wel is het mogelijk om een graf naast- of in de buurt van elkaar te reserveren. Het is vaak verstandig om dit te doen om te voorkomen dat de plaats naast een dierbare bezet raakt. Ook kan een ligplaats naast iemand anders later gereserveerd worden, of een urn worden bijgeplaatst in een graf.

Nederland telt op dit moment 16 natuurbegraafplaatsen en dit aantal groeit nog steeds. De vraag neemt toe naarmate meer mensen in aanraking komen met deze alternatieve manier van begraven. De populariteit van het woord ‘natuurbegraafplaats’ in Google Trends ondersteunt dit:

Waarom kiezen mensen voor begraven in de natuur?

De wens van de overledene om begraven te worden in de natuur biedt vaak ook nabestaanden troost. Een begraafplaats in de natuur is vrij toegankelijk en niet zelden is het gebied waarin begraven wordt onderdeel van een veel groter natuurgebied. Een bezoek aan het graf wordt veel minder statig als het gecombineerd wordt met bijvoorbeeld een wandeling of het lezen van een boek.

De natuur heeft voor velen ook een troostende werking. Het hele landschap op natuurbegraafplaats kleurt mee met de seizoenen. In de winter is het er prachtig stil terwijl het in de lente juist vol zit met levendige vogels. Op zo’n moment wordt de natuur zelf een gedenkplaats.

Een graf in de natuur is voor iedereen, ongeacht geloof of afkomst. De grafrust is doorgaans eeuwigdurend en omdat het graf opgaat in de natuur hoeven nabestaanden geen onderhoud uit te voeren. Ook kunnen de kosten een rol spelen. Aangezien grafstenen niet zijn toegestaan en er niet betaald hoeft te worden voor verlening van het grafrecht zijn de kosten doorgaans laag. Voor de precieze tarieven per natuurbegraafplaats

Voorschriften en reglementen

Natuurbegraafplaatsen hechten waarde aan het behoud en de ontwikkeling van de natuur. Elke begraafplaats heeft voorschriften om het milieu zo min mogelijk te belasten. De reglementen zijn dan ook erg gericht op natuurbehoud.

Kisten, opbaarplanken en urnen dienen van natuurlijk afbreekbaar materiaal gemaakt te zijn. Bij Wikkelgoed vindt u dan ook voornamelijk lijkwaden en opbaarplanken van natuurlijke materialen. Informeer altijd goed bij de begraafplaats die u op het oog hebt, helemaal wanneer er sprake is van protheses of een pacemaker.

Niet alleen de uitvaartartikelen, maar ook de kleding van de overledene is bij voorkeur, en meestal zelfs verplicht, natuurlijk afbreekbaar. Meestal houdt dit in dat de kleding ongeverfd moet zijn, omdat verf vaak chemische bestanddelen heeft. Wanneer stof gekleurd is met natuurlijke verfstoffen is dit natuurlijk geen enkel probleem. Voorbeelden van niet-synthetische stoffen zijn linnen, katoen, zijde, wol, hennepstof en bamboestof. Houd ook rekening met het feit dat ritsen, knopen en klittenband niet altijd gewenst zijn.

Wanneer er gekozen wordt voor een natuurbegraafpaats, en u overweegt of een bepaald kledingstuk wel of niet geschikt is, kijk in het labeltje waar het van gemaakt is, en neem contact op met de begraafplaats die u op het oog heeft. Mocht er nou geen label meer in het kledingstuk zitten, dan kunt u overwegen om de producent te bellen, of de kleren aan iemand van de natuurbegraafplaats te  laten zien. Degene die over dit aspect van de begraafplaats heeft vaak veel verstand van stoffen.

Vanuit dezelfde zorg voor natuur zijn ook grote stenen grafmarkeringen niet toegestaan. Wanneer het gebied namelijk vol zou staan met grafstenen gaat het natuurlijke karakter van de begraafplaats verloren, én is het schadelijk voor de omgeving. De begraafplaatsen bieden daarom vaak verschillende alternatieven aan, zoals een boomschijf, zwerfkei of plant, maar soms blijven de graven volledig ongemarkeerd. Wat betreft het leggen van bloemen geldt meestal dat er twee weken na de uitvaart geen bloemen meer bij een graf mogen worden gelegd.

De begroeiing de vrije loop laten past bij de essentie van begraven in de natuur. Uiteraard wordt er altijd rekening gehouden met de toegankelijkheid voor bezoekers. Er zijn duidelijke – vaak deels verharde – paden aanwezig, mede om schade aan begroeiing te voorkomen. Voor nabestaanden die slecht ter been zijn bieden sommige begraafplaatsen vervoer aan.

De meeste natuurbegraafplaatsen zijn van zonsopgang tot zonsondergang open. Sommige begraafplaatsen hanteren een openingstijd van 10.00 tot 18.00, zodat er wegens onderhoud en veiligheid altijd iemand aanwezig is. In het weekend gelden er in dat geval vaak kortere openingstijden, net zoals op feestdagen. Deze tijden verschillen per begraafplaats, dus wanneer u een begraafplaats bezoekt kunt u het beste de website raadplegen.

Kritiek op natuurbegraafplaatsen

Met de komst van meer natuurbegraafplaatsen groeit ook de weerstand. Sommige mensen vrezen dat een bestaand natuurgebied ontoegankelijk wordt. Daarnaast wordt het verkopen van grafrechten in de natuur door sommigen gezien als een verdienmodel waarbij de natuur niet op de eerste plek komt te staan. Ook wordt het milieuvriendelijke aspect door critici in twijfel getrokken.

Er zijn echter onderzoeken die aantonen dat de impact op het milieu verwaarloosbaar is. Natuurbegraafplaatsen die zijn aangesloten bij de branchevereniging Brana moeten daarnaast gecertificeerd zijn als natuurbeheerder. Deze branchevereniging monitort de effecten van natuurbegraven op de natuur en onderhoudt contacten met overheden en belangenorganisaties.

Over het natuurvriendelijke aspect van begraven in de natuur is een aparte pagina gewijd. Meer informatie hierover vindt u op de pagina 'zijn natuurbegraafplaatsen milieuvriendelijk?'.

    Deel op Facebook

    Deel op Twitter

    Volg ons op Instagram